Tiroid; her insanda bulunan ve bulunması gereken bir organdır. Boynumuzda, gırtlağın önünde, adem elmasının altında, yüzeyde ciltaltında bulunur.
Tiroidin boyundaki önden görüntüsü, U harfine benzer. 2 adet bacağı (bunlara tiroid lobu denir), 1 adet de birleşme noktası (buna isthmus denir) vardır.
Tiroidin görevi; tiroksin ve kalsitonin isimli 2 hormonun üretmektir. Tiroksin hormonu, halk arasında T3, T4 olarak bilinir.
Tiroid, organın adıdır, hastalığın adı değildir. Türk Dil Kurumu, tiroid yerine tiroit kelimesini tercih etmektedir.
Guatr; tiroid bezinin büyümesine guatr denir. Bu büyüme, gözle görülebilir veya sadece tıbbi görüntüleme yöntemleri ile ortaya konabilir. Halk arasında tiroidin her türlü hastalığına guatr demek alışkanlık olmuştur. Halbuki tıbben, sadece, tiroidin kanser dışındaki büyümelerine guatr denmektedir. Guatr, her zaman tiroid hormon üretimini bozmaz. Bazen hastanın boğazında çok büyük bir guatr olmasına rağmen tiroid hormonu normal olabilmektedir.
ıç Guatr: Dışarıdan gözle görülmeyen tiroid hastalığına halk “iç guatr” demeyi tercih etmektedir, özellikle de zehirli gautr’a iç guatr demek adet olmuştur. Tıbbi olarak doktorlar iç guatr veya dış guatr kelimelerini kullanmaz.
Nodül: Tiroid’te bulunmaması gereken kitlelerdir. En önemli riski, kanser olabilmeleridir.
TıROıD HASTALIKLARI
2 ana gruba ayrılır: 1) Tiroidin hormon hastalıkları, 2) Tiroidin yapısal hastalıkları.
Tiroidin Hormon Hastalıkları: Tiroidin hormon üretimindeki bozukluklardır: 2 tür tiroid hormon hastalığı vardır: Tiroid tarafından aşırı hormon üretilirse buna hipertiroidi, yani zehirli guatr denir. Aksi de mümkündür, tiroid yetersiz hormon üretimi yaparsa buna hipotiroidi (tiroid hormon yetmezliği) denir.
Tiroidin Yapısal Hastalıkları: Tiroidin yapısı, dokusu bozulmuştur, tiroid hormonu üretimi normal veya anormal olabilir. Bu hastalıkları 2 gruba ayırıyoruz: tiroidin kanserleri, tiroidin kanser dışındaki diğer yapısal hastalıkları.
Tiroidin Kanser Dışındaki Diğer Yapısal Hastalıkları: Bu hastalıkların en yaygın olan 2 türü vardır; tiroid nodülleri, tiroid iltihapları.
Tiroid Nodülleri: Tiroid’de bulunan “kitle”lere verilen isimdir. Nodüllerin kanser riski vardır. Nodüller, tiroid kanseri öncüsü olabilir. Kanser riski tiroid nodülünün cinsine göre değişir. 3 tür nodül vardır.
Çok çalışan nodüller (hiperaktif nodül, sıcak nodül), az çalışan nodüller (hipoaktif nodül, soğuk nodül), normal düzeyde çalışan nodüller (normoaktif nodül, ılık nodül).
En yaygın nodül, ılık nodüllerdir. Kanser riski sıcak ve ılık nodüllerde %5 civarındadır; yani her 20 nodülden 1’i kanserdir. Soğuk nodüllerde kanser riski %25 tir, yani her 4 soğuk nodülün 1’inde kanser vardır. Bir hastada birden çok nodül olabilir.
Tiroid’te nodül varsa, bu guatr türüne nodüllü guatr denir; nodül tek 1 adet ise tek nodüllü guatr (soliter nodüllü guatr), nodül birden çok ise çok nodüllü guatr (multinodüler guatr) denir.
Tiroid ıltihapları: Çoğunluğu mikropsuz tiroid iltihabıdır. En popüle rolanı, Haşimoto hastalığıdır. Halk, Haşimato hastalığı demeyi tercih etmektedir. Erişkin kadın nüfusunun yaklaşık %10’unda vardır.
Kanser Riski ıle ılgili Genel Yanılgı: Eskiden tek nodüllerde kanser riski yüksek olarak kabul edilirdi. Artık, son 5 yıl içinde yayınlanan araştırmalarda çok nodüllü guatr’da kanser riskinin daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.
Tiroid Hastalıklarının Belirtileri:
Tiroid Hastalıklarının En Sık Görülen Belirtileri Nelerdir?
1) Çarpıntı (kalp çarpıntısı)
2) Kilo Artışı
3) Çabuk Yorulma
4) Aşırı Sinirlilik
Tiroid hastalarında da görülen çarpıntı; efor olmadan, yani hasta dinlenirken, her zamanki çalıştığı gibi çalışırken ortaya çıkar. Çarpıntı, en sıklıkla; tiroid bezinin aşırı hormon üretmesi (hipertiroidi) sonucu ortaya çıkar. Ancak, tiroid hormonu az üretilen (hipotiroidi) hastalarda da çarpıntı görülebilir. Sıcak nodüllü (çok çalışan tiroid nodülü) hastalarda çarpıntı en sık görülen belirtidir.
Kilo Artışı; tiroid hormonu yetersiz olan, tiroid bezi yavaş çalışan hipotiroidi hastalarında diyete rağmen kilo verememe, kilonun hızlı artışı, iştahın artması ve devamlı yemek yeme ihtiyacı şeklinde kendini belli eder.
Çabuk Yorulma; tiroid hormonu azlığında (hipotiroidi) veya çokluğunda (hipertiroidi) görülebilir. Tiroit hormonu normal olan nodül ve guatr hastalarında çabuk yorulma görülmez.
Aşırı Sinirlik; tiroid hormonu aşırı üretilen yani hipertiroidi hastalarında öfke, saldırganlık, kavgacılık sık görülürken troid hormonu yetersiz olan yani hipotiroidi hastalarında depresyona bağlı gerginlik ve sinirlilik görülür. Ama, Türk toplumu, genelde yaşam koşulları ve genetik özelliklerin etkisi ile çabuk kızan, çabuk sinirlenen, gergin kişilerin sık görüldüğü bir toplumdur; o nedenle her aşırı sinirli kişinin illa ki tiroid hastası olması gerekmez.
Tiroid Hastalığı Şüphelendirecek Belirti ve Bulgular
•Çarpıntı (Kalp Çarpıntısı)
•Ellerde Titreme
•Ani Kilo Artışı
•Ani Kilo Kaybı
•Düşük
•Ölü doğum
•Kısırlık
•Gözlerin ıleri Doğru Çıkması (Egzoftalmi)
•Diyete Rağmen Kilo Verememe
•Ani Öfke Patlamaları
•Aşırı Sinirlilik
•Kabızlık
•ıshal
•Bulantı
•Unutkanlık
•Adet Düzensizliği
•Omuz, Boyun, Sırt, Bel, Kol, Bacak Ağrısı,
•Adele Krampları,
•Çabuk Yorulma,
•Çalışmaya ısteksizlik,
•Cinsel isteksizlik
•Cinsel Performans Düşmesi,
•Depresyon
•Panik Atak
•Sık Dışkılama
•Ses KısıklığıSeste Çatallanma
•Yutkunma Güçlüğü
•Nefes Darlığı
•Boğazda Sıkıntı Hissi
•Boğazda Takılma Hissi
•Boğazda Şişlik
•Uykuda Nefes Darlığı (Uyku Apnesi)
•Uykusuzluk
•Horlama
•Sıcak Basması
•Çok Üşüme
•Gece Terlemesi
•Aşırı Terleme
•Tırnaklarda Kırılma
•Tırnaklarda Soyulma
•Tırnaklarda Yarılma
•Tırnaklarda Lekelenme
•Cilt Kuruluğu
•Kalp Ritm Bozukluğu
•Kadınlarda Saç Dökülmesi
•Saçlarda Kepeklenme
•Saçlarda Matlaşma
Uzmana Başvurun: Yukarıdaki şikayet, bulgu ve belirtiler bir çok diğer organın hastalığında da ortaya çıkabilir ancak bu bulgu, belirti ve şikayetler varsa size ve doktorunuza tiroid hastalığını düşündürmelidir. Bu şikayet, bulgu ve belirtilerin hepsi birden bulunmaz; biri veya bir kaçı bulunur.
“Tiroid Hastalığı Var Mı” Testleri:
Bu testlere “tarama testi” (screeening tests) denir. Bu testler; toplam 4 adetttir-tiroid ultrasonografisi, kanda yapılan TSH, Anti-tpo ve Anti-tg testleridir. Bu testler, sizde herhangibir tiroid hastalığı olup omadığını gösterir. Bu testler normalse, sizde tiroid hastalığı yok demektir.
Tiroid Hastalıkları Tanı Testleri ve Yöntemleri:
Bu test ve yöntemler, sizdeki tiroid hastalığının cinsini, nedenini, hangi safhada olduğunu, tedavisinin nasıl yapılması gerektiğini, tedaviden sonra ortaya çıkabilecek durumları gösterir. Bu testlerinin biri diğerinin yerini tutmaz. Her bir testin verdiği bilgi diğerinden farklıdır. Bu nedenle, “Bana ultrasonografi yapın, kan testine gerek yok” veya “Sintigrafi yapın biyopsiye gerek yok” demek mümkün değildir. En önemli tanı yöntemleri:
1.Tiroid Ultrasonografisi,
2.Tiroid Sintigrafisi,
3.Tiroid ığne Biyopsisi,
4.Tiroid Kan ve ıdrar Testleri
Tiroid ultrasonografisi, her tiroid hastasına mutlaka yapılmalıdır. Bu yöntem, nodül olup olmadığını gösteren en kesin testtir. Diğer başka bilgiler de verir ama kanser olup olmadığını göstermez.
Tiroid sintigrafisi, tiroidin ve/veya tiroid nodülünün fonksiyonunu gösterir, kanser olup olmadığını göstermez. Nodüller sintigrafide; soğuk, sıcak veya ılık olarak sınıflanır.
Tiroid ınce ığne bıyopsisi: Mutlak surette real-time ultrasonografi altında 2 kişi tarafından yapılmalıdır. Yani, iğne nodüğle girerken ultrasonografide görüntü “canlı yayın” yapmalıdır.
Kan ve ıdrar testleri; çok fazla kan testi vardır; önemli noktalardan biri, T3 ve T4 ölçümüdür. FT3 (serbest T3) ve FT4 (serbest T4) ölçülmeli, TT3 veya TT4 ölçülmemelidir, yanıltıcıdır. Raporda FT3 veya FT4 yazmıyorsa TT3 ve TT4 ölçümü yapılmıştır. Tiroglobulin ve tiroid antikorları (anti-tpo, anti-tg) mutlaka her hastada ölçülmelidir.
Tiroid Hastalıklarından Korunma Yolları:
Sakin, huzurlu bir yaşam sizi tiroid hastalığından önemli ölçüde korur.
Şeker hastalığı ve şişmanlık tiroid hastalıklarını tetikleyen önemli sağlık sorunlarıdır.
İyot eksikliği sadece, deniz seviyesinden yüksekteki köylerde ve yaylalarda yaşayanlarda tiroid hastalığı riski oluşturur, sanıldığının aksine normal beslenen ve deniz seviyesinde yaşayanlarda tiroid hastalığı nedeni iyot eksikliğine bağlı değildir.
Fazla iyot kullanımı, başta haşimato hastalığı olmak üzere tiroid sağlığını bozabilir. Gerekmedikçe, bilimsel araştırmalarla iyot eksikliği kesinlikle ortaya çıkmamışsa bir topluma iyotlu tuz yedirilmemelidir.
Diş röntgeni çektirende tiroit kanseri riski daha fazla
Gerekmedikçe boyun, çene ve diş röntgeni çekilmemelidir. 2007 yılından beri Guatr ve Tiroid Kanseri Derneği olarak, çocukların bu tür filmlerden olabildiğince korunması ve eğer bu filmler mutlaka çekilecekse tiroidinin korunması için bir çok uyarıda bulunduk, toplumu bilinçlendirdik. Daha son ay yeni çok yeni bir araştırmada çocukluğunda diş röntgeni çekilen kişilerde tiroid kanseri görülme riski yüksek bulunmuştur.
Çernobil kazası, Avrupa ve Türkiye’de tiroid kanserini artırmış olabilir.
Su, hava ve çevre kirliliği; son yıllarda tiroid hastalıklarının oluşmasına neden olduğu yönünde üzerinde en çok durulan konulardır.
Tiroid Konusunda Yanlış Bilinenler
•Tiroid hastalıkları, sadece Karadeniz Bölgesinde görülür (YANLIŞ), her şehirde, kasaba ve köyde tiroid hastalığı görülür.
•Tiroid nodülü çok yaygın, herkeste var, önemli değil (YANLIŞ), çok yaygındır, ama önemlidir, kanser habercisi olabilir.
•Guatr, sadece kara lahana yiyenlerde görülür (YANLIŞ), artık kara lahananın tiroid hastalığı yaptığına olan bilimsel inanç tamamen kaybolmuştur.
•Bütün tiroid hastalıklarında iyotlu tuz iyi gelir (YANLIŞ), sadece iyot eksikliği mevcut olan guatr hastalarında iyotlu tuz faydalı olur, iyot eksikliği yoksa iyotlu tuz kullanımı zarar verebilir.
•Boğazda şişlik yoksa tiroid normaldir, tiroid hastalığı yoktur (YANLIŞ), tiroid hastalıkalrınıns sadece üçte birinde boğazda şişlik vardır.
•Tiroid hastalıkları, kaderdir, tedavi edilemez (YANLIŞ), tedavi edilir, ömür boyu sürer.
•Tiroid hastalıkları, sadece ameliyatla “temizlenir”(YANLIŞ), ameliyat sadece az sayıda tiroid hastasına uygulanır, uygulanmalıdır.
•Ameliyattan sonra tiroid hormon hapı kullanmaya gerek yok (YANLIŞ), her tiroid ameliyatı tiroid hormon üretimini yetersiz hale getirebilir, her ameliyattan sonra takip ve ilaç kullanımı gerekir.
•Soğuk nodüllerin hepsini ilaçla tedavi etmek mümkündür (YANLIŞ), soğuk nodüllerde biyopsi sonrasında bazı hastalarda ilaçla tedavi yapılır.
•Dopler tetkiki ile nodülün kanser olup olmadığı anlaşılır (YANLIŞ), Dopler ile kanser olmadığı tanısı koymak abartıdır, sakıncalıdır, bilim dışıdır, yanlıştır.
•Ultrasonografi ile nodülün kanser olup olmadığı anlaşılır (YANLIŞ), sadece biyopsi ile kanser riski değerlendirilir.
•Sintigrafi ile nodülün kanser olup olmadığı anlaşılır (YANLIŞ), sadece biyopsi ile kanser riski değerlendirilir.
•Tiroid hormonlarını ölçtürdüm, normal çıktı, ben kanser veya başka tiroid hastalığı yok(YANLIŞ), bu ölçüm sadece tiroid hormon hastalığı olmadığını gösterebilir.
•Boynumda bir şişlik var ama zararsız (YANLIŞ), her şişilk ciddiye alınmalıdır.
•Gözü ileriye çıkan zehirli guatr hastası tedavi edilmesin, gözü daha kötü olur (YANLIŞ), etkili tedaviden sonra göz kısmen veya önemli ölçüde geriye gelir.
•ınce iğne biyopsisi çok acı verir (YANLIŞ), boğaz cildi özel olarak uyuşturulursa acı çok az olur.
•Tiroid'deki nodüle iğne biyopsisi yapılırsa kanser yayılır (YANLIŞ), tamamen bilim dışı, gerçek dışı, halk efsanesidir.
•Boğazımda hiç şikayetim yok ki ben de tiroid hastalığı olsun (YANLIŞ), tiroid hastalıklarından kaynaklanan şikayetler genellikle anlaşılmaz, çek-uplarda mutlaka tiroide de bakılmalıdır (tarama testleri yapılmalıdır)
HABERTURK.COM
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder