Root Nedir ? Root faydaları ve Zararları

Merhaba arkadaşlar bugünkü yazımda root ile ilgili bilgiler vereceğim .

1. Öncelikle Root Erişimi Nedir?
“Root” sözcüğü aslında android’in de temel alındığı linux dünyasından gelmektedir, ve linux sistemlerindeki en yetkili kullanıcıyı ifade eder. Windows sistemlerinde bu kullanıcıyı “Administrator” olarak biliyoruz. Telefonunuza root erişimi sağlamak da (“getting root”, “rooting”) işletim sistemini modifiye edilerek size bu “root” kullanıcısının haklarını vermek, böylece sistem üzerinde tam kontrol hakkı tanımaktır. Bunu da sisteme su (superuser) programını yükleyerek isteyen programlara bu yetkiyi tanıyarak gerçekleştirir.
Bu sayede telefonunuz üzerinde gelen gereksiz programlardan kurtulmaya tutun da, hosts dosyasını değiştirmek, hatta telefonunuza başka bir ROM yüklemeye kadar root olmadan yapamayacağınız bir çok işlemi yapmanızı sağlamakta.
Yeri gelmişken açıklayalım, root işlemi ve sisteminize başka bir ROM yüklemek tamamen farklı işlemlerdir. Rooting -çoğu zaman- çok basit bir işlem ile yapılarak telefonuzun garantisine ve içinde hazır gelen işletim sisteminin bütünlüğüne dokunmazken, yeni bir ROM yüklemek, recovery, system, boot (hatta bazen radio) partisyonlarını flashlamayı gerektirir ve sonuçta bambaşka bir android versiyonu kullanırsınız.



2. Root İşleminin Yararları, Neden Telefonumu Root Etmeliyim?
Buraya kadar iyi hoş da, pratikte ne iş yarar bu root, ne diye telefonumu bu kadar kurcalayayım diyenler için, root işleminin size sağladığı yararlara biraz göz atalım:
Sistem Üzerinde Tam Kontrol
Root işleminin en temel yararı, size sistemin daha önce erişmediğiniz köşelerine, detaylarına erişim hakkı (sadece okuma hakkı değil, yazma / değiştirme hakkı da) sunmasıdır. Bu sayede tüm sistem dosyalarını silebilir, değiştirebilir, yeni temalar yükleyebilir, gereksiz sistem programlarını sistemden kaldırabilirsiniz.
Örneğin Türkiye’de bizim hiç kullanamadığımız Google Voice ve Amazon mp3 gibi programlar, ayrıca birçok daha iyi alternatifi olmasına rağmen sistemle otomatik yüklenen twitter uygulaması gibi programlar sistem partisyonunda boş yere yer harcıyor, bunları silip telefon hafızasında çok değerli alanlar kazanabilirsiniz.
Yeni Bir Recovery Imajı Yükleme ve Sistem Yedeği Alma
Eğer telefonunuzda root erişimine sahipseniz android’le gelen hazır recovery partisyonu yerine (recovery: sistem kurtarmak ve diğer bazı sistem açılışından önce yapılması gereken işlemleri yapmak için kullanılan bölüm) ClockworkMod ya da AmonRa gibi çok daha yetenekli recovery imajları yükleyebilirsiniz.
Bu recovery imajlarının tüm detaylarına burada girmeyeceğim, ancak sistem yedeği alma (nandroid backup) işleminden biraz bahsedeyim.
Biliyorsunuz google, contact’larınızı, application ayarlarınızı vs. kendi serverlarına sürekli olarak senkronize ediyor. Yani işletim sistemini upgrade ettiğinizde, ya da yeni bir android telefona geçtiğinizde contaclarınız, ayarlarınız vs. bu serverlardan geri yükleniyor. Ama sürekli telefonu ile uğraşanlar, özel ROM’lar yükleyenler, sistemin detaylarını kurcalayan programlar yükleyenler ve işleri sağlama almak isteyenler için, bu kadarından fazlası gerekecektir.
İşte bu recovery imajları içinde bulabileceğiniz nandroid yöntemi ile sistem yedeği almak tam da bu noktada işimize yarıyor. Nandroid ile aldığınız backup, sistemin o andaki birebir imajını (tüm işletim sistemi, cache, data dosyaları, application’lar vs.) SD kartınıza saklıyor, ve telefonuzda birşeylerin ters gitmesi durumda eski haline döndürmeniz için orada tutuyor.
Nandroid yedek alma ve geri yükleme ile ilgili detaylı bir kılavuz da yakında burada yayınlayacağım.
Değişik ROM’lar yükleme
Android işletim sistemi bildiğiniz gibi açık kaynak kodlu. Bu yüzden birçok uygulama geliştirci, bu kaynak kodundan yararlanarak kendi android versiyonlarını (Mod) çıkarıyorlar; CyanogenMod, DamageControl, Kang-o-rama gibi. Bu ROM’ları yüklemek, sistemi, boot dosyalarını tamamen değiştirmek anlamına geldiğinden daha önceden root erişimine açık bir sisteme sahip olmanızı gerektiriyor.
Örneğin CyanogenMod’un son versiyonu için yükleme işleminin detaylı anlatımını burada bulabilirsiniz.
Değişik Kernel (Çekirdekler)’ler yükleme
Android’in linux tabanlı bir sistem olduğunu biliyoruz. Bu işletim sisteminin çekirdeği (kernel) de linux çekirdeği. Tıpkı değişik rom’lar gibi bu kernellerin de bağımsız geliştiriciler tarafından değiştirilerek derlenmiş versiyonları mevcut.
Kernel, linux sistemlerinde en alt seviye işlemleri gerçekleştiren birimdir (işlemci ve hafıza yönetimi, donanım sürücüleri vs.). Bu kerneli özelleştirerek elde edilebilecek avantajları sıralarsak:

İşlemcinin voltajını düşürerek daha az pil harcamasını sağlamak
İşlemciyi overclock ederek daha hızlı çalışmasını sağlamak
Çipin üzerinde olmasına rağmen kernel’de driver’ı olmadığı için kullanamadığınız 720p HD video kaydı, FM Radio gibi özellikleri kullanabilmek
Ses seviyelerini çekirdek seviyesinde arttırmak
Bu çekirdekleri yüklemek de sistemin en alt seviyelerine erişim gerektirdiği ve recovery’den yapılması gerektiği için root’lu olmanız burada da ön koşul.
Root Erişimi gerektiren Uygulamaları Çalıştırma
Bu yukarıda saydığım avantajar dışında, android market’te ya da çeşitli kaynaklarda bazı yararlı application’lar var ki, root erişimi olmadan işlevlerini yerine getiremiyorlar. Bu programlar root erişimi gerektiği zaman sistemden bu izni izniyorlar ve bu izni onaylayıp onayalamadığınızı sormak için karşınıza bir “superuser request (superuser isteği)” penceresi çıkıyor, eğer onaylarsanız o uygulama artık superuser olarak yani root haklarıyla gereken işlemleri gerçekleştirebiliyor.

Root Uygulamaları
AdFree Android: Bu programın yaptığı, sistemdeki “hosts” dosyasını değiştirerek, reklam sitelerine olan bağlantıları engellemek. Bu sayede programlarda ve browser’da çıkan reklamlardan kurtuluyoruz.
AutoKiller: Marketteki diğer task killer uygulamaları ile karştırılmaması gereken bir uygulama olan AutoKiller’ın yaptığı, android sistemine gömülü olarak bulunan uygulama yöneticisinin ince ayarlarını değiştirerek, sistemin daha stabil ve hızlı çalışmasını sağlamak.
MarketAccess: MarketAccess Türkiye gibi android market’teki paralı uygulamalara erişimi olmayan kullanıcıları hedef alan bir uygulama. Bu program SIM kartınızın üzerindeki enumerator’ü sisteme sanki başka bir operatörmüş gibi (T-Mobile, O2 vs.) gösteriyor, bu sayede de market örneğin amerika’da bir servis sağlayıcıdan bağlandığınızı düşünerek bu uygulamaları da sizin için gösteriyor. Google checkout hesabınızın olduğunu ve kredi kartı numaranızı girdiğinizi varsayarsak normalde ulaşamadığınız paralı uygulamaları da satın alarak indirebiliyorsunuz.
MetaMorph: MetaMorph temel olarak görünüm-tema değiştirme programı. Çok detaylı olarak girmeyeceğim, ama bu uygulama sayesinde sistem fontlarını, durum çubuğunun rengini / değiştirmekten tutun da butonların ve uygulamaların şekillerini değiştirmeye kadar bir çok işi yapabiliyorsunuz.
ROM Manager: En çok kullandığım uygulamalardan bir olan ROM Manager, recovery flashlama, yeni ROM indirme, nandroid yedeği alma gibi birçok zahmetli işlemi, tek bir grafik arayüzden kolayca yapmanızı sağlıyor.
Root Explorer: Bu program aslında temelde bir dosya yöneticisi, ancak diğer dosya yöneticilerinden farklı olarak root yetkisi sayesinde system ve data folderlarına da tam erişim hakkı sağlıyor. Bu programın ücretsiz bir versiyonu malesef yok, alternatif olarak ES File Explorer var, içinde deneysel bir root access modülü mevcut, ancak Root Explorer kadar başarılı bulmadığımı söyleyebilirim.
SetCPU for Root Users: SetCPU da aslında markette paralı bir uygulama olsa da, XDA Forumları kullanıcılarına ücretsiz olarak sunuluyor. SetCPU sayesinde işlemcinizi normalden yavaş çalıştırarak pil tasarrufu yapabilir, ya da kernel’inizin desteklediği ölçüde overclock yaparak yüksek performans sağlayabilirsiniz.
Screenshot: Çok basit bir program, ama yapması gerektiği işi gayet güzel yapıyor, telefonunuzdan ekran görüntüsü almak için kullanılıyor.
Superuser: Bu uygulama diğer uygulamalara superuser (root) yetkisi vermek ve geri almak için kullanılıyor, root işlemi yaptığınızda normalde otomatik olarak yüklenmiş olmalı
Terminal Emulator: Kendi başına root gerektiren bir uygulama olmasa da, bu konsol emülatörü, telefonunuzdan linux terminal komutları çalıştırmanızı, ve birçok alt seviye işlemi bilgisayara bağlanmaya gerek kalmadan gerçekleştirmenizi sağlıyor.
Titanium Backup: Titanium Backup temelde sisteminizde yüklü olan uygulamaların yedeğini almak üzere geliştirilmiş bir uygulama. Ama diğer backup programlarının aksine tüm sistem uygulamalarının da yedeiğini alabiliyor, geri yükleyebiliyor; ayrıca gereksiz sistem uygulamaları dahil tüm uygulamaları herşeyiyle sistemden kaldırabilmenizi sağlıyor.

Root'u Nasıl Yapabilirim ?
Root erişimi yapmak genelde kolay bir işlem ama tüm telefon modellerinde yapılan işlemler farklılık gösterebiliyor. Bazılarında küçük bir program yükleyip bir tuşa basmaktan ibaretken, bazılarında da recovery’ye girmek, bootloader’ı unlock etmek, bilgisayardan bağlanarak adb ve fastboot komutlarıyla bazı dosyalar yüklemek gibi karmaşık işlemleri içerebiliyor.

Root Yapmak İçin root” şeklinde bir google aramasıyla birçok detaylı anlatıma ulaşabilirsiniz. Yalnız root yaparken çok dikkatli olmalısınız.